Page 1 of 4

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ..............................................................................................................9

İÇİNDEKİLER ....................................................................................................11

KAYNAKÇA ......................................................................................................15

KISALTMALAR CETVELİ.....................................................................................29

BİRİNCİ BÖLÜM

TEMEL HUSUSLAR VE KAVRAMLAR

I. KONUNUN TAKDİMİ VE TEMEL BİR MESELE OLARAK FİİLÎ YÖNETİM

ORGANI ....................................................................................................33

A. Genel Olarak ............................................................................................. 33

B. Çalışmanın Esasları.................................................................................... 36

C. “Fiilî Yönetim Organı” Kavramının Tercih Edilmesinin Gerekçeleri .......... 39

D. Fiilî Organ Olgusunun Sakıncaları ve Meşruiyet Sorunu ........................... 43

E. Fiilî Yönetim Organın Sorumluluğuna Gidilememesi Halinde Ortaya

Çıkan Sonuçlar .......................................................................................... 46

F. Fiilî Yönetim Organının Fonksiyonları ....................................................... 47

G. Fiilî Yönetim Organlığının, Organ Sorunundan Ziyade Bir

Sorumluluk Konusu Olması....................................................................... 49

II. ORGAN VE FİİLÎ (YÖNETİMSEL) ORGAN KAVRAMLARI ................................54

A. Kavramsal ve Hukukî Niteliği Bakımından Organ...................................... 54

1. Genel Olarak ...................................................................................... 54

2. Organ Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Öğretinin Yaklaşımı .............. 58

3. Tüzel Kişiyle İlişkisi ve Temsil Yetkisi Bakımından Organ ................... 65

4. Organ ve Yardımcı Kişi Ayırımı ........................................................... 68

5. Organ Kavramının Sınıflandırılması ve Fiilî Organın Yeri ................... 70

B. FİİLÎ ORGAN / FİİLÎ YÖNETİM ORGANI KAVRAMI ...................................... 75

C. FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ BENZER KURUMLARDAN AYIRT

EDİLMESİ................................................................................................... 84

1. Genel Olarak ...................................................................................... 84

2. Gizli Yönetim Kurulu Üyesi (Stilles Mitglied des

Verwaltungsrates).............................................................................. 85

3. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği ........................................................... 86

4. Hâkim Teşebbüs................................................................................. 88

Page 2 of 4

12 İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETTE FİİLÎ YÖNETİM ORGANI

I. ANONİM ŞİRKETTE ŞEKLİ YÖNETİM ORGANI...............................................93

A. Genel Olarak............................................................................................. 93

B. Vazgeçilemez Bir Organ Olarak Yönetim Kurulu....................................... 95

C. Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulu ................................................... 96

D. Temsil Organı Olarak Yönetim Kurulu ...................................................... 99

E. Yönetim ve Temsil Yetkisi Bakımından İstisnalar.................................... 102

F. Şeklî Anlamda Organ Olan Yönetim Kurulunun Oluşturulması .............. 103

1. Genel Olarak .................................................................................... 103

2. Yönetim Kurulu ve Üyelerinin Belirlenmesi ..................................... 103

3. Yönetim Kurulu Üyesinin Nitelikleri................................................. 107

4. Tüzel Kişi ya da Temsilcilerinin Yönetim Kuruluna Seçilmesi........... 110

G. Yönetim Yetkisinin Tüm Üyelere Ait Olması ve Kurul Organ Niteliği...... 113

H. Anonim Şirkette Şeklî Yönetim Organının Ortadan Kalkması................. 114

1. Fiilî Yönetim Organını Ortaya Çıkaran Nedenlerden Biri Olarak

“Şeklî Organın Yokluğu”................................................................... 114

2. Yönetim Organının Yokluğunun Giderilmesi ve Alınacak

Tedbirler .......................................................................................... 117

II. FİİLÎ YÖNETİM ORGANI DAVRANIŞININ TEMEL UNSURLARI ......................121

A. Yönetim Organına Özgü Davranış ve İşlemlerle Şirketin İradesinin

Oluşturulması ......................................................................................... 121

B. Şirket İradesinin Aktarılması /Yansıtılması ............................................. 127

C. Zararı Önleyebilme Kudretine Sahip Olma ............................................. 129

III. FİİLÎ YÖNETİM ORGANIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ .............................130

A. Genel Olarak........................................................................................... 130

B. Geçerli Bir Atama/Seçim İşleminin Bulunmaması..................................... 131

C. Geçerli Olarak Atanan/Seçilen Organın Devre Dışı Bırakılması? ............ 134

D. Şirketin Fiilî Olarak Yönetimi .................................................................. 135

E. Şirket Yönetimine Doğrudan, Üst Düzeyde ve Önemli Ölçüde Etki

Bakımından............................................................................................. 140

F. Süreklilik ve Yönetim Yoğunluğu Bakımından ........................................ 141

G. Dış İlişkide İşlem Gerekliliği Bakımından ................................................ 143

IV. MEHAZ ÜLKELERDE FİİLÎ ORGAN DOKTİRİNİN KABULÜ .............................145

A. İsviçre ..................................................................................................... 145

B. Almanya.................................................................................................. 148

C. Avusturya................................................................................................ 150

Page 3 of 4

İçindekiler 13

V. İNGİLİZ HUKUKUNDA “DE FACTO DIRECTOR”........................................... 152

VI. TÜRK HUKUKUNDA DURUM.................................................................... 155

A. Hukuk Öğretisinde Fiilî Yönetim Organı.................................................. 155

B. Fiilî Yönetim Organı Doktrinin Türk Pozitif Hukukundaki

Yansımaları ............................................................................................. 160

1. TTK m. 553 Hükmündeki “Yönetici” Kavramı................................... 160

2. Fiilî Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulunda Temsil Olunan

Kamu Tüzel Kişisi.............................................................................. 161

3. Fiilî Yönetim Organına Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin

Kabulüne İlişkin Diğer Bazı Düzenlemeler........................................ 165

4. Banka Anonim Şirketlerinin Hâkim Ortaklarının Şahsi

Sorumluluğuna İlişkin BankK m. 110 Hükmü ................................... 168

5. Bankanın Yönetimini Fiilen Elinde Bulunduran Gerçek Kişi Pay

Sahiplerine İlişkin BankK m. 160/3 Hükmü ...................................... 171

6. Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümler ............................................ 172

VII. YARGI KARARLARINDA FİİLÎ YÖNETİM ORGANI........................................ 177

A. Mehaz Ülke Yargı Kararları ..................................................................... 177

1. İsviçre ............................................................................................... 177

2. Almanya ........................................................................................... 185

B. Türkiye’de Yargı Kararları Bakımından Durum........................................ 190

VIII. FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK ORTAYA ÇIKMASI MUHTEMEL

KİŞİLER.................................................................................................... 199

A. Genel Olarak ........................................................................................... 199

B. Pay Sahibi / Hâkim Teşebbüs.................................................................. 201

C. Kredi Veren Alacaklı (Özellikle Bankalar) ................................................ 208

D. Ticari Temsilci ......................................................................................... 212

E. Yönetici / Ortak Yakınları ........................................................................ 214

F. Organsız Kalmış Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği Sona Ermiş Olan

Kişiler ...................................................................................................... 215

G. Profesyonel Danışman............................................................................ 218

H. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi ile İlişkisi Bağlamında İnanan

(Menfaat Sahibi) ..................................................................................... 220

İ. Yönetim Kurulunda Temsil Olunan Kamu Tüzel Kişisi............................. 222

J. Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesi Adına Tescil Edilecek Gerçek Kişi......... 224

K. Diğer Muhtemel Kişiler ........................................................................... 229

IX. FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK TÜZEL KİŞİ ............................................. 230